Verslag uitzending Metropoolregio Actueel over presentatie Economische Verkenningen MRA

Dinsdagmiddag 24 november 2020 zijn de Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam (EVMRA) 2020 gepresenteerd. Niet zoals gebruikelijk tijdens een grote bijeenkomst, maar via een livestream vanuit een studio. De coronacrisis was uiteraard het belangrijkste thema: wat zijn de gevolgen voor de economie van de MRA op de korte en lange termijn? De volledige uitzending is onder aan deze pagina terug te kijken.

‘We hebben meer dan ooit behoefte aan duiding’, zei presentatrice Marijke Roskam aan het begin van de uitzending van het online programma Metropoolregio Actueel. ‘Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis en hoe moeten we deze plaatsen?’ In het drieledige programma werden deze vragen beantwoord.

In een ‘minicollege’ besprak prof. dr. Henri de Groot (hoogleraar Regionaal Economische Dynamiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam) de hoofdlijnen van de EVMRA. Prof. dr. Carl Koopmans (onderzoeksdirecteur bij SEO Economisch Onderzoek en hoogleraar Beleidsevaluatie aan de Vrije Universiteit) belichtte een thema dat in deze editie van de EVMRA prominent aan bod komt: economie en leefomgeving. Tot slot reageerden de MRA-bestuurders Victor Everhardt (voorzitter van het platform Economie van de MRA en wethouder Financiën en Economische Zaken van de gemeente Amsterdam) en Zita Pels (lid van het portefeuillehouderoverleg Duurzaamheid MRA en gedeputeerde van de provincie Noord-Holland) op de belangrijkste conclusies van de EVMRA. Ook de ingediende vragen van kijkers kwamen uitvoerig aan bod.

Abrupte breuk

‘Een van mijn favoriete sprekers’, zei presentator Marijke Roskam over de hoofdauteur van de EVRMA, Henri de Groot. De foto op de cover van de EVMRA gaf volgens De Groot de gevolgen van de coronacrisis treffend weer. ‘We zien een atypische rust in plaats van de gebruikelijke bedrijvigheid. De mist maakt ons onzeker en zoekende. Maar aan de horizon zien we toch een voorzichtig opkomende zon.’

Hoe staan we er economisch voor? De Groot: ‘We zien dat er voorafgaand aan de coronacrisis al enige mate van afvlakking was na een lange periode van hoogconjunctuur. De coronacrisis zorgde echter voor een abrupte breuk en grote krimp. We zien ook dat de MRA relatief hard geraakt wordt. Het buitenland heeft het nog zwaarder, maar dit is voor een kleine, open economie als die van Nederland ook een keerzijde.’

Bijzondere sectorstructuur

Waarom wordt de MRA relatief hard geraakt? Er zijn volgens De Groot drie redenen. ‘De MRA kent een oververtegenwoordiging van flexwerkers en deze groep wordt als eerste geraakt door de stilvallende economie. Ten tweede kent de MRA een sterke internationale afhankelijkheid. Tot slot heeft de MRA een bijzondere sectorstructuur die haar extra kwetsbaar maakte voor deze economische schok.’

De gevolgen op de arbeidsmarkt laten zich als volgt samenvatten: de werkloosheid is vooralsnog beperkt, maar er is, zoals gezegd, een grote impact op de flexibele schil. Hoewel een deel van het effect zich nog moet voordoen, is nu al duidelijk dat vooral jonge laagopgeleiden relatief hard zullen worden getroffen. ‘Juist deze groep verdient extra aandacht’, zei de hoogleraar. Ondertussen kent de arbeidsmarkt nog altijd een onderliggende, structurele schaarste die ook negatieve economische gevolgen kan hebben.

Overigens heeft die bijzondere sectorstructuur de afgelopen jaren ook gezorgd voor een hogere groei in de MRA dan in Nederland als geheel. De Groot: ‘Die hoge economische groei is in sterke mate het gevolg van sectoren die hier een optimale voedingsbodem vinden. Met andere woorden: de MRA benut haar agglomeratievoordelen optimaal. Houd dat vast, want dat maakt ons ook weerbaar om uit de crisis te komen.’

Uitdagingen

De EVMRA besteden dit jaar extra aandacht aan de fysieke omgeving. De Groot: ‘Naast arbeid is ook ruimte schaars. Die spanningen zijn voelbaar bij de ruimtelijke inpasbaarheid van de verduurzamingsopgave. Veel vormen van hernieuwbare energieopwekking, zoals wind- en zonne-energie, kosten nu eenmaal veel ruimte. Daarnaast is er krapte op de woningmarkt en kent de MRA forse forensentromen. De strijd om de schaarse ruimte zal de komende jaren een groot vraagstuk blijven.’

De Groot wees tot slot op andere uitdagingen voor de langere termijn. ‘Het verhogen van de arbeidsproductiviteit blijft belangrijk. Dit vraagt innovatie, maar ook acceptatie van creatieve destructie – niet alle economische activiteiten kunnen blijven bestaan. Deze ontwikkelingen onderschrijven onverminderd het belang van ‘levenslang leren’.’ Alle grote uitdagingen kennen een gemeenschappelijk antwoord voor de MRA: ‘Er is een groot potentieel voor intensieve samenwerking in de regio. Het is tijd om de vrijblijvendheid te laten varen.’

Schaarse ruimte

Prof. dr. Carl Koopmans lichtte vervolgens het gedeelte van de EVMRA toe waarin de samenhang tussen economie en leefomgeving centraal staat. ‘Mijn belangrijkste boodschap is: besef dat ruimte in de MRA schaars is. Diverse functies vragen om ruimte, zoals wonen, landbouw, de opwek van hernieuwbare energie en economische bedrijvigheid. Er is niet één aspect waarop we moeten inzetten. Het gaat om een mix, maar je kunt de onderliggende verhoudingen van die mix wel veranderen. Ik zou aanbevelen om de mate waarin ruimte wordt benut te optimaliseren. Met andere woorden: weeg ruimteproductiviteit mee en kies voor het meest efficiënte gebruik van de ruimte.’

Het streven naar brede welvaart moet centraal staan. Koopmans: ‘Maatschappelijke doelen en belangen zijn belangrijk, maar vergeet evengoed niet de economische aspecten – dus de kosten en de baten.’ Zal de coronacrisis de claims op de ruimte doen afnemen? Op de korte termijn wel, denkt Koopmans. ‘Maar op de lange termijn niet. De ontwikkelingen die deze schaarste veroorzaken zijn structureel. De coronacrisis heeft voor een pauze gezorgd, meer niet.’

Een opvallend onderzoeksresultaat is de ‘absolute ontkoppeling’ tussen economische groei en de uitstoot van broeikasgassen. ‘Dat is goed nieuws’, zegt Koopmans. ‘Er is een relatief grote economische groei, maar ook een relatief sterke daling van CO2-uitsoot. Hier gaat dus duidelijk iets goed.’

Samenwerking

Hoe duiden bestuurders in de MRA de belangrijkste resultaten van de EVMRA? Victor Everhardt ziet nóg intensievere regionale samenwerking als een belangrijk antwoord op de uitdagingen die de MRA op zich af ziet komen. Everhardt: ‘Dat geldt voor de huidige gevolgen van de coronacrisis op de arbeidsmarkt, maar ook voor het bevorderen van meer duurzaamheid. Er zijn duidelijke kansen voor werkgelegenheid door te investeren in duurzaamheid. Wij waren de motor van de BV Nederland en dat zijn we nog steeds.’ En met een verwijzing naar het klimaatakkoord: ‘De weg naar Parijs loopt via onze regio.’

Zita Pels riep op om flink te investeren. ‘We moeten leren van de lessen van de vorige crisis, toen we fors gingen bezuinigen waardoor we de economische schade juist vergrootten. Juist nu moeten we investeren, bijvoorbeeld in het oplossen van de stikstofcrisis en het tegengaan van klimaatverandering. Samenwerking is cruciaal. Zo moeten we kleine gemeenten en grote steden als Amsterdam beter met elkaar verbinden. Ook bij het leggen van die enorm ingewikkelde puzzel waarin we alle belangen en doelen in de schaarse ruimte moeten afwegen, is goede samenwerking de sleutel naar succes.’

Uitzending bekijken

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Downloads

Klik hier om het rapport Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam (EVMRA) 2020 te downloaden. 

Klik hier om een infographic te downloaden met een helder overzicht van de belangrijkste cijfers uit de EVMRA.