Sleutel voor grote transities op vaak ‘vergeten’ bedrijventerreinen: ‘Dit moet lokaal op de agenda’

Bedrijventerreinen spreken vaak maar weinig tot de verbeelding. Veelal zijn het terreinen aan de rand van een gemeente, waar bezoekers alleen komen als ze er echt moeten zijn. Maar dat beeld is langzaam aan het veranderen. Niet alleen zijn bedrijventerreinen goed voor maar liefst een kwart van alle werkgelegenheid in de Metropoolregio Amsterdam (MRA), ze kunnen ook een essentiële rol spelen in de ontwikkeling naar een circulaire economie, rond de energietransitie en vergroening van de leefomgeving. Bedrijventerreinen lopen echter tegen grenzen aan, onder meer op het gebied van ruimte en energie. Hierover gaat de nieuwste podcast in de serie Metropoolregio Actueel. ‘Dit moet lokaal op de agenda.’

Tot een jaar of vijf geleden was sprake van een overschot aan bedrijventerreinen in de MRA, maar inmiddels zijn er tekorten in alle deelregio’s en in de meeste gemeenten in de regio. Dit brengt de balans tussen de groei van het aantal inwoners en werkgelegenheid in gevaar. Samenwerking van provincies en gemeenten is nodig om hiervoor de beste oplossingen te vinden, staat in het voorwoord van de Bedrijventerreinenstrategie van de MRA, die in februari 2024 wordt gepresenteerd.

‘Bedrijventerreinen zijn heel erg belangrijk. Voor de mensen die er werken, maar ook voor de omgeving’, zegt de Noord-Hollands gedeputeerde Esther Rommel, tevens bestuurlijk trekker van de Bedrijventerreinenstrategie van de MRA. ‘Als je een bedrijventerrein mooi maakt, kun je er ook genieten van een wandeling in het weekend.’ Rommel benoemt ook de grote transities waar de bedrijventerreinen een belangrijke rol in kunnen spelen. De strategie is een ‘bouwsteen’ bij het maken van keuzes over het benutten van de schaarse ruimte, legt de gedeputeerde in de podcast uit.

Luister naar de podcast

De podcast duurt 30:02 minuten. Tekst loopt door onder de podcast.

Tegen grenzen aangelopen

‘Het is ontzettend goed nieuws dat er een strategie is’, zegt ook Pieter Dijckmeester, directeur Projecten bij SADC, een ontwikkelingsmaatschappij die zich bezighoudt met werklocaties in de omgeving van Schiphol. ‘Bedrijventerreinen dreigden toch een beetje als vanzelfsprekend te worden gezien, terwijl er echt aandacht nodig is. Ze vragen om ruimte en ook veel andere zaken, zoals woningbouw, hebben ruimte nodig. Daarnaast zijn we enorm tegen grenzen aangelopen rond energie.’

Samenwerkende ondernemers

Om hier als overheden samen met ondernemers werk van te maken, is ook de mate waarin ondernemers op een bedrijventerrein zich hebben verenigd van groot belang, zegt dr. Cees-Jan Pen, lector van het lectoraat ‘De ondernemende regio’ aan de Fontys Hogeschool. ‘Het klinkt heel basic, maar vaak is de organisatiegraad – dat zo’n gebied professioneel wordt beheerd, dat er iemand rondloopt die met ondernemers praat – niet op orde. Maar twintig procent van de bedrijventerreinen is professioneel georganiseerd. Als het ‘ieder voor zich’ is, wordt het heel moeilijk om de grote uitdagingen aan te pakken.’ In de podcast komt het voorbeeld aan de orde van Schiphol Trade Park, waar ondernemers gezamenlijk oplossingen hebben gevonden voor het tekort op het elektriciteitsnet.

‘Woningbouw is olifant in de kamer’

Veel gemeenten hebben daarnaast grote circulaire ambities, constateert Pen. ‘En terecht. Maar bedrijventerreinen staan lokaal meestal niet zo hoog op de agenda als je zou willen. En de ruimtelijke vertaling zal toch moeten gebeuren: je zal ruimte moeten bieden voor circulaire activiteiten en niet meteen moeten denken aan woningbouw. Dat is de olifant in de kamer, dit gaat schuren’, aldus de lector. Pen pleit in dit verband voor stevige regie van het Rijk.

Lokaal op de agenda

Gedeputeerde Esther Rommel roept gemeenteraadsleden op om het belang van bedrijventerreinen te onderkennen en de potentie voor de grote transities te benutten. Namens SADC benadrukt Pieter Dijckmeester dat bedrijven er behoefte aan hebben om te weten dat hun investeringen kunnen renderen, zekerheid is belangrijk. Overheden kunnen daar de kaders voor scheppen.

Cees-Jan Pen onderstreept ook het sociaaleconomisch belang van bedrijventerreinen. ‘Praktijkgericht werk door mbo’ers, vakmanschap, vindt plaats op bedrijventerreinen. Dat heeft de toekomst, ook voor de grote transities. En bedrijven willen minder afhankelijk zijn van grondstoffenstromen wereldwijd. Maar ook lokaal zie ik nog te vaak bij gemeenteraden dat dit thema niet zo leeft. Het zijn vergeten gebieden. Dit moet lokaal op de agenda. En dat betekent ook dat er ambtelijke inzet en euro’s bij moeten. Als je bestaande terreinen beter wil benutten, zal je moeten investeren.’