Opgaven rond mobiliteit en verstedelijking onderzocht in Multimodaal Toekomstbeeld MRA 2040

Nederland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) verstedelijken de komende decennia in rap tempo. In het regeerakkoord is opgenomen dat er jaarlijks 100.000 woningen worden gebouwd. Het rapport Multimodaal Toekomstbeeld MRA 2040 (MTB 2040) van het MRA-programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB) onderzocht welke opgaven voor mobiliteit deze verstedelijking met zich meebrengt.

Uit deze analyse blijkt dat Rijk en regio scherpe keuzes moeten maken, willen we de MRA aantrekkelijk en bereikbaar houden en doelen op het gebied van duurzaamheid en brede welvaart behalen. Scherpe keuzes die vragen om een andere kijk op mobiliteit. Het MTB 2040 is opgesteld als aanzet voor de te maken keuzes.

Grote opgaven voor Rijk en regio samen

Welke opgaven voor mobiliteit volgen uit de verstedelijking van de MRA is in het MTB 2040 nader onderzocht. Uit deze analyse blijkt dat de negatieve gevolgen enorm groot zijn wanneer Rijk en regio op het gebied van mobiliteit niets aanvullends doen en de toenemende vraag naar vervoer mogelijk blijven maken. Bovendien zal 75 procent van de mobiliteitsgroei al in 2030 gerealiseerd zijn vanwege de grote toename van 175.000 woningen de komende jaren. Het opvangen van deze groei wordt een uitdaging. Zo kost het voorbereiden van nieuwe projecten en nieuw beleid vaak jaren. Daarbij komt dat de verstedelijking ook leidt tot een groei- en duurzaamheidsopgave voor het goederenvervoer op de weg, het spoor en het water en voor de stadslogistiek. Dit maakt de aanpak extra complex.

Verstedelijkingsambitie vraagt om mobiliteitstransitie

De grote opgaven waar Rijk en regio voor staan, betekenen dat nu al scherpe keuzes moeten worden gemaakt. Daarbij gaat het om keuzes in beleid en om keuzes over investeringen in infrastructuur. Keuzes die bijdragen aan de brede welvaartsdoelen. Dit vraagt om een andere kijk op mobiliteit. Een mobiliteitstransitie in de gehele MRA – waar in de zes deelregio’s van de Metropoolregio Amsterdam die het MTB onderscheidt (Zuid-Kennemerland en IJmond worden als één deelregio beschouwd) verschillend invulling aan gegeven kan worden – is nodig. Het MTB 2040 is opgesteld als aanzet voor de te maken keuzes. Het omvat zes sturingsprincipes, enkele essentiële afwegingen daarbij en een globaal faseringsplan met een aantal stappen.

De basis voor verdere uitwerking

Met name de zes sturingsprincipes vormen een belangrijke basis voor concrete maatregelen die Rijk en regio de komende jaren gaan uitwerken. De sturingsprincipes beïnvloeden elkaar en zijn allemaal nodig om de regio bereikbaar te houden.

• Principe 1: Afremmen en spreiden mobiliteitsgroei
  Om doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en leefkwaliteit te halen en om het netwerk beter te laten functioneren, is het noodzakelijk de mobiliteitsgroei af te remmen en te spreiden (over de dag).
  
• Principe 2: Stem verstedelijking nog beter af op de kwaliteit van de bereikbaarheid en nabijheid
  Het is van cruciaal belang om het tempo van de verstedelijking en bereikbaarheid en het moment waarop verschillende locaties ontwikkeld gaan worden goed op elkaar af te stemmen. Essentieel is dat de groei van de werkgelegenheid beter gespreid wordt over de regio.
  
• Principe 3: Verbeter stedelijke en regionale fietsnetwerken
  Voor het behalen van de doelen rond goede en gezonde leefkwaliteit en duurzaamheid is het investeren in het fietsnetwerk en -gebruik cruciaal. Fietsen is immers naast lopen de meest ruimte-efficiënte en duurzame vorm van mobiliteit.
  
• Principe 4: Schaalsprong OV door stapsgewijs ontvlechten van openbaar vervoer
  De beste manier om veel meer capaciteit te creëren in het openbaar vervoer en de betrouwbaarheid te verbeteren, is het zo veel mogelijk ontvlechten van lokale, regionale netwerken en het (inter)nationale netwerk.
  
• Principe 5: Ringen draaiende houden
  Het kunnen blijven sturen van het autoverkeer in de MRA door de ringen te laten draaien, blijft ook in de toekomst van groot belang. Beide ringen (A10 en A5/A9/A10-Noord) zijn nodig voor een goede verkeersafwikkeling en moeten blijven draaien.
  
• Principe 6: Ontwikkel één of twee regionale hubs per corridor
  De mobiliteitstransitie (afremmen en spreiden van de mobiliteitsgroei) is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle hub-strategie (principe 1). Een succesvolle hub-strategie zet per corridor in op twee locaties die kansrijk zijn; dicht bij en verder van de stad/steden. Wanneer Rijk en regio de sturingsprincipes gaan uitwerken en toepassen, is het belangrijk om met elkaar te bepalen wat de beste mix is van maatregelen. Noodzakelijk hierbij is maatwerk.

Hoe nu verder?

In 2022 gaat SBaB de zes sturingsprincipes verder aanscherpen en aanvullen. Om vervolgens draagvlak voor de principes te krijgen en op zoek te gaan naar (deel)regionaal maatwerk, gaan we met de deelregio’s van de MRA in gesprek. Op de website van SBaB kunt u het rapport en de publiekssamenvatting lezen.