Drinkwater voegt zich in rij van ruimtevragers in regio Amsterdam

De beschikbaarheid van drinkwater staat onder druk. Ook voor drinkwater is meer ruimte nodig om in de toekomst de productie te waarborgen. Dat drinkwater uit de kraan op termijn niet vanzelfsprekend is, is een relatief nieuw vraagstuk en een urgent en groeiend probleem. Dit speelt in heel Nederland en ook specifiek in de Metropoolregio Amsterdam (MRA), zo blijkt uit onderzoek. De toenemende bevolking, economische groei en de energietransitie vergroten de vraag naar water, terwijl klimaatverandering en vervuiling de bestaande drinkwaterbronnen verder onder druk zetten. Daarmee voegt drinkwater zich in een rij van ruimtevragers in de regio Amsterdam.

Een toekomstbestendig drinkwatersysteem vereist scherpe keuzes van provincies en gemeenten in de ruimtelijke ordening ten opzichte van andere belangrijke thema’s. De verkenning ‘De ruimtelijke impact van drinkwater in de Metropoolregio Amsterdam’, opgesteld in opdracht van de MRA en de drinkwaterbedrijven Waternet, PWN en Vitens, onderstreept de urgentie hiervan. Voor een duurzaam drinkwatersysteem moeten nú keuzes worden gemaakt.

Ruimtelijke uitdagingen stapelen zich op

In de MRA spelen verschillende grote ruimtelijke opgaven tegelijk. Jaarlijks moeten in deze regio 17.500 nieuwe woningen worden gebouwd, werklocaties moeten dicht bij woonwijken worden gerealiseerd, de omgeving moet klimaatbestendig worden ingericht en de energietransitie vraagt om meer ruimte – zonder de unieke natuur en landschappen uit het oog te verliezen. Dit zorgt voor complexe claims op de schaarse ruimte. De gemeenten, waterschappen en provincies in de MRA werken samen met het Rijk aande inrichting van de ruimte. De regio is hiervoor door het Rijk aangewezen als zogenoemd NOVEX-gebied, waar nationale en regionale partijen samenwerken aan integrale ruimtelijke oplossingen.

De ruimtelijke verkenning naar de impact van en voor drinkwater in de MRA draagt hieraan bij door het thema drinkwater expliciet een positie te geven als relevante ruimtelijke opgave. De verkenning biedt inzicht in de knelpunten, keuzes en kansen op het snijvlak van waterbeschikbaarheid en andere ruimtelijke ontwikkelingen en vormt een startpunt voor verdere gesprekken over ruimtelijke reserveringen en oplossingen.

Betrek drinkwaterbedrijven vroeg bij ruimtelijke planvorming

Een toekomstbestendig drinkwatersysteem vraagt tijdige en soms lastige ruimtelijke beslissingen. De verkenning identificeert zes zogeheten ‘hotspots’ in de MRA, waar cruciale keuzes moeten worden gemaakt. De impact van deze beslissingen wordt soms pas over decennia zichtbaar, maar de besluiten moeten nu worden genomen. Uitstel is geen optie om de beschikbaarheid van drinkwater niet in gevaar te brengen. Zo vormt de binnenduinrand een strategische drinkwatervoorraad, die door zeespiegelstijging dreigt te verzilten. Het is op termijn nodig om deze voorraad verder landinwaarts te verplaatsen. Als de benodigde ruimte nu niet wordt vrijgehouden, is dat in de toekomst waarschijnlijk niet meer mogelijk doordat de ruimte een andere invulling heeft gekregen. Drinkwaterbedrijven kunnen zelf geen ruimtelijke reserveringen maken; hiervoor zijn zij afhankelijk van provincies en gemeenten. Dit vraagt om tijdige en structurele samenwerking.

De drinkwaterbedrijven blijven daarom de intensieve afstemming opzoeken binnen de NOVEX MRA, zodat belangen van alle partijen zorgvuldig worden meegenomen. Zij willen nog meer actief betrokken worden bij ruimtelijke planvorming, omdat drinkwater, natuur, woningbouw en industrie in samenhang moeten worden ontwikkeld.

Adviezen verkenning

De beschikbaarheid van drinkwater raakt iedereen: van de bewoner van nieuwbouwwijken tot havenbedrijven. De komende jaren zijn cruciaal om een duurzaam en toekomstbestendig drinkwatersysteem te waarborgen. Daarom adviseert de verkenning om:

• Drinkwateraspecten vroegtijdig in ruimtelijke plannen op te nemen;
• De samenwerking tussen Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten en drinkwaterbedrijven te intensiveren;
• Op korte termijn het gesprek aan te gaan over de ruimtelijke keuzes die nú moeten worden gemaakt.

Door tijdig te investeren in uitbreiding en bescherming van drinkwatervoorzieningen kan de Metropoolregio Amsterdam duurzaam groeien en blijft voldoende en betrouwbaar drinkwater voor iedereen beschikbaar.

‘Doordachte keuzes en samenwerking’

‘De balans tussen drinkwater, woningbouw, industrie en energietransitie vraagt om doordachte keuzes en samenwerking’, zegt Patrick Franken, directeur Distributie bij PWN. ‘Bovengrondse en ondergrondse opgaven kunnen niet meer los van elkaar worden gezien.’

De Noord-Hollandse gedeputeerde Esther Rommel is vanuit de MRA opdrachtgever van de verkenning. ‘Ik merk dat nog maar weinig mensen weten dat de beschikbaarheid van drinkwater onder druk staat’, zegt Rommel. ‘Ook realiseren we ons nog onvoldoende hoe belangrijk voldoende en schoon drinkwater is. Het is belangrijk dat we samenwerken aan een toekomstbestendige drinkwaterinfrastructuur. Ik ben blij dat we daar als MRA, Rijk en onze drie drinkwaterbedrijven een eerste belangrijke stap in hebben gezet.’