Aanpak energiearmoede: ‘Met geleend vertrouwen achter de voordeur’

De huishoudens die het hardst worden geraakt door hoge energieprijzen, profiteren het minst van de maatregelen die de overheid neemt om de energietransitie te stimuleren. De groep mensen die goed de weg weet te vinden in de overheidsregels en die kapitaalkrachtig is, heeft met hulp van de overheid kunnen investeren in de verduurzaming van hun woning. De groep die daar meer moeite mee heeft, wordt extra hard geraakt door de stijgende prijzen van energie. Dit was de boodschap in de derde podcast van de serie Metropoolregio Actueel, die deze keer in het teken stond van energiearmoede en energierechtvaardigheid. ‘Hoe kom je als overheid met je mooie aanbod achter de voordeur?’

De mensen die worden geraakt door energiearmoede vormen een heel diverse groep, zegt de oprichter van de Fixbrigade Amsterdam, Jannekee Jansen op de Haar. De Fixbrigade komt bij mensen thuis om gratis en op maat advies te geven over energiebesparende maatregelen. De ‘fixers’ voeren zelf ook kleine bespaarmaatregelen uit. Jansen op de Haar ziet dat het voornamelijk om mensen gaat die ‘moeite hebben om in het systeem mee te komen’, zoals mensen die niet digitaal vaardig zijn, geen Nederlands spreken of een psychische of lichamelijke beperking hebben. Niet zelden zijn mensen in deze groep het vertrouwen in instanties kwijt.

Luister naar de podcast

De podcast duurt 30:33 minuten. Tekst loopt door onder de podcast.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Geleend vertrouwen

In opdracht van de provincie Noord-Holland worden gemeenten bij de energietransitie ondersteund door het Servicepunt Duurzame Energie (SPDE). Bij het servicepunt herkennen ze wat de Fixbrigade signaleert, zegt Niels Götz in de podcast. ‘In onze aanpak zetten wij: gebruik de sociale partners die dat vertrouwen al hebben, die al achter de voordeur komen. Zoals maatschappelijk werk of de voedselbank. Wij zien dat als een belangrijke bouwsteen voor de aanpak, dat je letterlijk met geleend vertrouwen op zoek gaat naar hoe je het mooie aanbod achter de voordeur krijgt.’

Onduidelijk is hoe groot de problematiek van energiearmoede precies is, zegt Jansen op de Haar. Een grote groep die erdoor geraakt wordt, komt nooit met instanties in aanraking. ‘Dat zijn de mensen die de kachel niet meer aanzetten en daarom niet direct in de financiële problemen komen.’ Zij zijn dus niet in beeld, maar komen wel in de problemen door het isolement en de ongezonde, vaak beschimmelde, woning. Dat kan leiden tot onder meer vereenzaming en gezondheidsproblemen.

‘Feestje van de koplopers’

De energietransitie is nu nog te veel het ‘feestje van de koplopers’, zegt Thomas Schuurman Hess, sociaal wetenschapper bij TNO. ‘De energietransitie lukt gewoon niet als we niet iedereen in dit land meenemen. Dat lukt alleen als je op de juiste plek als eerste begint: dat is bij de armere doelgroep.’

De partijen die zich bezighouden met het aanpakken van energiearmoede signaleren een systeemfout, zegt Niels Götz van SPDE. ‘We zijn te verkokerd beleid aan het maken. Je kunt het niet alleen doen met de rationele duurzaamheidsverhalen.’ Jannekee Jansen op de Haar sluit zich daarbij aan. ‘Het gaat over welzijn, over brede welvaart: alle beleidsterreinen samen.’

Samenwerking in de regio

Wethouder René Tuijn van Zaanstad benadrukt het belang van regionale samenwerking bij de aanpak van energiearmoede. ‘We leren van elkaar binnen de Metropoolregio Asterdam hoe je dingen kunt doen. Bijvoorbeeld: hoe gaan we om met de fixbrigades? Hoe zorgen we dat onze inwoners allemaal kunnen meedoen met de energietransitie?’

Het onderwerp moet een plek krijgen in de nieuwe MRA Agenda, die in oktober 2024 wordt gepresenteerd, omdat de problematiek overal speelt, in kleine en grote gemeenten, zegt Jansen op de Haar. ‘Maar je moet wel kijken naar maatwerk met lokale partijen. Overal is een partij bezig die al contact heeft met inwoners. Maak gebruik van de organisaties die er al zijn.’

Stelling in volgende podcast

De volgende podcast in de serie staat in het teken van de huisvesting van aandachtsgroepen. Ook in deze uitzending komt een stelling aan bod, waarop u vóór de uitzending kunt reageren. De stelling luidt: ‘De komende jaren moeten we alleen nog maar bouwen voor de huisvesting van aandachtsgroepen’. Wilt u hierop reageren, stuur dan een e-mail met uw reactie naar info@metropoolregioamsterdam.nl of stuur een (spraak)bericht via WhatsApp naar 06 14 82 48 94.